Onderzoeksresultaten 2020

Dr. K.M. Smits

Urine biomarkers zouden in de toekomst gebruikt kunnen worden als ondersteuning bij het stellen van de diagnose niercelkanker.

Prognosis REnal CancEr and Detection (PRECEDE): Enhancing diagnosis and risk-stratification of renal cell carcinoma

Participanten
Dr. K.M. Smits, Dr. J.G. van Roermund, Dr. M.J. Aarts, Dr. L.J. Schouten, Dr. E. Oosterwijk, Drs. K. Lommen

Doel van het onderzoek
Jaarlijks worden er bijna 3000 nieuwe gevallen van niercelkanker gediagnosticeerd in Nederland. Ongeveer de helft van de mensen met niercelkanker ervaart geen symptomen, en vaak worden tumoren per toeval gediagnosticeerd tijdens beeldvorming bedoeld voor andere klachten of pas in een laat stadium, als klachten wel optreden. Niercelkanker in een vergevorderd stadium, met uitzaaiingen, gaat gepaard met lage overlevingscijfers. Voor het verbeteren van de vooruitzichten bij niercelkanker is het van belang om de diagnostiek van niercelkanker te verbeteren en niercelkanker met een ongunstig beloop eerder te herkennen. De laatste jaren worden door de toename in het gebruik van medische beeldvorming (echo, CT scan etc.), steeds vaker per toeval kleine gezwellen gediagnosticeerd in de nier. Op basis van de huidige beeldvorming is het vaak moeilijk om vooraf het onderscheid te maken tussen een goedaardig en een kwaadaardig gezwel, en het huidige beleid is in de meeste gevallen een operatieve (gedeeltelijke) verwijdering van de nier. Achteraf blijkt echter slechts een deel van deze kleine gezwellen daadwerkelijk kwaadaardig te zijn.

In ons onderzoek gaan wij op zoek naar nieuwe specifieke biomarkers voor niercelkanker die gemeten kunnen worden in de urine van patiënten. Het doel hiervan is om de huidige manier van diagnosticeren van niercelkanker op een patiëntvriendelijke manier te verbeteren waardoor niercelkanker makkelijker te herkennen is, en vooraf een beter onderscheid te maken is tussen een goed- en een kwaadaardig gezwel.

Wat is in de laatste periode gerealiseerd?
Door de financiële steun van Kankeronderzoeksfonds Limburg hebben wij ook in 2020 weer een heel aantal zaken kunnen realiseren. Als uitbreiding van de al 150 geanalyseerde nierweefsels van kanker patiënten en gezonde personen, hebben we nog zo’n 100 weefsels van patiënten toegevoegd en hierin de biomarkers opnieuw geanalyseerd. Acht markers leken in het weefsel een goed onderscheid te kunnen maken tussen weefsel van kankerpatiënten en weefsel van gezonde personen; een combinatie van 3 biomarkers bleek in  staat een juiste uitslag te geven bij  80% van de niercelkanker patiënten, en 97% van de mensen zonder niercelkanker. Met deze markers kunnen we nu verder de slag in de experimenten met urine.

Nadat we in 2018 en 2019 de meest optimale protocollen voor DNA isolatie uit urine ontwikkeld hadden, en de logistieke, opslag- en preservatieprotocollen voor urine geoptimaliseerd hadden, zijn we verder gegaan met het opzetten van de Maastrichtse Urine Biobank. Eind 2019 hebben we toestemming van de medisch-ethische commissie en de Raad van Bestuur gekregen voor het starten van deze Maastrichtse Urine Biobank. In 2020 is de logistiek binnen de afdelingen Pathologie en Urologie MUMC+ opgezet, en zijn er afspraken en werkprotocollen gemaakt met de Centrale Biobank UMC+. Het oorspronkelijke plan was om de Biobank te openen in maart/april 2020. Helaas werd door de COVID-19 crisis een tijdelijke stop ingevoerd voor het starten van nieuwe studies in het MUMC+. Uiteindelijk is de Maastrichtse Urine Biobank halverwege oktober officieel geopend. Helaas zijn er door de COVID-19 en de veranderingen in de logistiek van de reguliere zorg (met name door het veranderen van fysieke consulten naar telefonische consulten) nog geen patiënten geïncludeerd in de Urine Biobank.

Wat zijn de plannen voor de komende periode?
Er zijn uitgebreide plannen gemaakt voor het komende jaar. Als eerste willen we vertaalslag van weefsel naar urine maken; we zullen de eerder in weefsel bestudeerde DNA biomarkers meten in urine en bestuderen of deze ook in urine in staat zijn om niercelkanker te herkennen. Omdat onze eigen Maastrichtse Urine Biobank nog geen urine samples bevat, hebben wij via een samenwerking met het Radboudumc een serie urines van niercelkanker patiënten verkregen zodat we die kunnen gebruiken voor de volgende fase van ons onderzoek.  

Sluit de enquête