Killercel onderzoek:
Ons immuunsysteem bestaat uit verschillende soorten cellen, waaronder de zogenaamde killercellen.
Een belangrijke functie van deze killercellen is het aanpakken van kankercellen. Een killercel die een kankercel herkent, wordt actief en laat toxische stofjes los die er voor zorgen dat de kankercel dood gaat.
Dr. L. Wieten
Killercellen tegen kanker
Het immuunsysteem is het verdedigingsmechanisme dat ons lichaam beschermt tegen ziekteverwekkers zoals bacteriën en virussen. Cellen van het immuunsysteem komen in actie, nadat ze lichaamsvreemde delen van de indringers hebben herkend. Dat is mogelijk doordat een indringer of zieke cel, zoals een kankercel, een aantal andere moleculen heeft dan een gezonde cel.
Ons immuunsysteem bestaat uit verschillende soorten cellen, waaronder de zogenaamde aangeboren killercellen. Een belangrijke functie van deze killercellen is het aanpakken van kankercellen. Een killercel die een kankercel herkent, wordt actief en laat toxische stoffen los die er voor zorgen dat de kankercel dood gaat.
In het onderzoek ‘killercellen tegen kanker’, dat wordt uitgevoerd onder leiding van dr. Lotte Wieten, prof. dr. Gerard Bos, dr. Michel van Gelder en dr. Wilfred Germeraad, wordt gebruik gemaakt van de natuurlijke functie van killercellen om een nieuwe behandelmethode voor kanker te ontwikkelen. Omdat een killercel een zieke cel van een gezonde cel kan onderscheiden, worden alleen kankercellen aangepakt en zal de behandeling naar verwachting weinig bijwerkingen hebben.
Dat men in de zorg overigens zorgvuldig moet zijn met de keuze van termen, blijkt bij de term 'killercellen'. Deze term had bij een patiënte een heel nare bijsmaak: "sta je vlak voor de dood en kiezen jullie ook nog zo een naam voor deze cellen!". ‘Killercellen’ is niet bedacht door het onderzoeksteam van het Maastricht UMC+, maar de cellen heten al zo sinds hun ontdekking, halverwege de vorige eeuw.
Donor killercellen
Helaas weten veel kankercellen killercellen te omzeilen, doordat ze hebben geleerd hoe ze het eigen immuunsysteem, en dus ook de lichaamseigen killercellen, kunnen misleiden. In het onderzoek wordt gebruik gemaakt van killercellen die afkomstig zijn van een donor, hier kunnen kankercellen namelijk nauwelijks aan ‘ontsnappen’ Eerder onderzoek toont aan dat via deze methode muizen met borstkanker of de ziekte van Kahler genezen kunnen worden.
Beter weerbaar maken van killercellen
Een manier waarop kankercellen aan het immuunsysteem kunnen ontsnappen is door een omgeving te creëren waarin de killercellen niet meer goed functioneren. In het onderzoek wordt nader bestudeerd welke omgevingsfactoren een remmend effect op killercellen hebben en hoe killercellen beter weerbaar gemaakt kunnen worden tegen deze remmende omgevingsfactoren, zodat de behandelmethode een beter effect heeft .
Vermeerderen van killercellen
Omdat er voor de behandeling van elke patiënt heel veel killercellen nodig zijn, wordt onderzocht op welke manier killercellen vermeerderd kunnen worden in het laboratorium. Daarnaast wordt gekeken of killercellen in het laboratorium zodanig bewerkt kunnen worden dat ze actiever worden en optimaal ‘uitgerust’ zijn om kankercellen te doden. Deze bewerkte donor killercellen kunnen vervolgens middels een injectie of een infuus aan de patiënt worden toegediend.
Een grote stap voorwaarts!
Om killercellen te kunnen vermeerderen onder optimale omstandigheden hebben de onderzoekers recent een zogenaamde Bioreactor van Zellwerk aangeschaft. Dr. Lotte Wieten legt uit hoe het werkt en ook hoe belangrijk dit apparaat is voor het onderzoek. “We nemen bloed af bij donoren, waarna we uit dit bloed killercellen isoleren die we willen laten delen. Omdat deze cellen vaak moeten delen, willen we de omgeving waarin we dit doen zo optimaal mogelijk hebben. Het apparaat controleert heel precies omstandigheden waaronder de killercellen groeien; we kunnen de natural killercellen onder heel gecontroleerde condities laten delen. In dit kastje zit een luchtstroom waardoor alles steriel blijft, dit is heel belangrijk, omdat we de cellen uiteindelijk in patiënten willen injecteren. Er staat bioreactor in, een klein plastic kastje, waarin we de killercellen plaatsen, nadat we ze uit het bloed hebben geïsoleerd. Wat uniek is, is dat we de cellen van een continue, gedoseerde stroom voedingsstoffen en Co2 kunnen voorzien.
We hebben in Duitsland geleerd en getest hoe we met het apparaat moeten werken en zijn nu zover dat we de 1ste run gedaan hebben. Het ziet er heel goed uit. Uit onderzoek dat wij hier doen, weten we dat er bepaalde markers op de killercellen zitten. We hebben bij de cellen, die we tijdens het testen in Duitsland hebben gekweekt, onderzocht of deze markers ook op deze cellen zitten en effectief zijn, dus kunnen killen in een reageerbuis. Als dat niet het geval zou zijn geweest, dan hadden we het apparaat niet geleased.
Het kweken kost veel geld. Dankzij het jaarlijks Aspergeweekend dat wordt georganiseerd door de heer Jan Hol hebben we dit apparaat. De subsidie van het Kankeronderzoekfonds Limburg maakt het mogelijk om de testen met dit apparaat verder te optimaliseren, om al het voorwerk te doen, zodat we straks ook een klinische studie kunnen doen.
We hebben grote stappen gemaakt en zijn er trots op dat het apparaat hier staat! Dat we nu echt ‘voor de echie gaan’ en binnen afzienbare tijd patiënten kunnen gaan behandelen.”
