Onderzoeksresultaten 2017

Killer cellen tegen kanker

Project team:
Prof. Dr. Gerard Bos, Dr. Michel van Gelder, Dr. Wilfred Germeraad, Dr. Lotte Wieten

Doel van het onderzoek: 
In eerder onderzoek konden wij aantonen dat zogenaamde donor Natural Killer (NK) cellen muizen borst kanker kunnen genezen. Tevens lieten wij in een ander muizen model zien dat het geven van menselijke donor NK cellen een vertragend effect heeft op het ontwikkelen van menselijke beenmerg kanker (ziekte van Kahler). Om het effect van behandeling met NK cellen bij patiënten te kunnen onderzoeken zijn grote aantallen NK cellen nodig. In het huidige project wordt onderzocht hoe we NK cellen in het laboratorium kunnen vermeerderen en hoe we deze cellen dusdanig kunnen activeren dat ze optimaal in staat zijn om kanker cellen aan te vallen.

Wat is er in de afgelopen periode gerealiseerd:
Om de NK cellen buiten het lichaam te vermeerderen maken wij gebruik van een bioreactor en waarmee de kweekomstandigheden nauwkeurig gecontroleerd kunnen worden. Dit wordt gecombineerd met nanoparticle technologie welk ontwikkeld is in de verenigde staten om NK cellen beter te laten vermeerderen. In 2017 hebben wij vervolg testen gedaan om de nanoparticle technologie verder te optimaliseren. Dit heeft ertoe geleid dat wij nu met minder particles een vergelijkbaar resultaat kunnen bereiken waardoor behandeling mogelijk goedkoper kan worden. Daarnaast zijn we begonnen met het opzetten van de methodologie te ontwikkelen om NK cellen genetisch te kunnen modificeren.

In de afgelopen jaren hebben wij onderzocht of antilichamen gebruikt kunnen worden om klinische anti-tumor responsen te verbeteren bij de ziekte van Kahler. In 2017 hebben wij hier een vervolg aan gegeven door in detail naar de rol van remmende receptor op NK cellen te kijken. Dit toonde aan dat, als NK cellen heel sterk geactiveerd worden, de remmende receptor KIR wel van invloed is maar de remmende NKG2A receptor in veel minder mate. Deze bevinden helpen ons om de juiste donoren voor NK cel therapie te selecteren. Daarnaast is een artikel o.b.v. de data van deze studies geaccepteerd voor publicatie “Cancer Immunology and Immunotherapy” en is een tweede artikel ter beoordeling opgestuurd naar “Frontiers in Immunology”. Op het immunogenetica congres heeft Niken Mahaweni de “best abstract award” gewonnen voor deze studie.

In 2017 hebben wij een artikel gepubliceerd in “Breast Cancer Research and Treatment” waarin wij in een muis borstkanker model aantonen dat NK cellen vanuit het beenmerg kunnen uitgroeien welke borstkanker kunnen genezen. Om nieuwe methoden te kunnen testen om NK cel therapie bij mensen met borstkanker te optimaliseren hebben wij een nieuw model opgezet. Hierbij worden borstkankercellen van patiënten gebruikt waardoor de voorspellende waarde van onze testen sterk verbeterd wordt. In het afgelopen jaar hebben wij de methodologie ontwikkeld en zijn de eerste testen gedaan om te evalueren wat de rol van remmende NK cel receptoren in borstkanker is. Ook weer met als doel om optimaal de NK cel donoren te kunnen selecteren.

In 2016, is een door ons centrum gecoördineerde landelijke studie van start gegaan waarbij patiënten een z.g.n. haploidentieke stemcel transplantatie krijgen een speciale vorm van stam cel transplantatie waarbij NK cellen de kankercellen goed kunnen aanvallen. In 2017 zijn nieuwe patiënten geïncludeerd in deze studie. In deze patiënten zien we tot nu toe dat de behandeling haalbaar en relatief veilig is. Bovendien zien we in de patiënten dat NK cellen met de juiste eigenschappen kunnen ontwikkelen vanuit de donor stam cellen.

Tot slot zijn nieuwe patiënten geïncludeerd in het onderzoek naar het positieve effect van Vitamine C voortgezet op immuuncellen.

Wat zijn de plannen voor de komende periode:

-        Klinische studie met haploindentieke stam cel transplantatie afronden 

-        Onderzoek met het nieuwe borstkanker model continueren om uiteindelijk NK cel donor selectie te optimaliseren

-        Verder studies om de invloed van de remmende invloed van de tumor omgeving op te heffen

-        Vervolgen Vitamine C studie