Killercellen tegen kanker
Participanten
Prof. Dr. Gerard Bos, Dr. Wilfred Germeraad, Dr J. van Elssen Dr. Lotte Wieten
Doel van het onderzoek
In eerder onderzoek konden wij aantonen dat zogenaamde donor Natural Killer (NK) cellen muizen borst kanker kunnen genezen. Tevens lieten wij in een ander muizen model zien dat het geven van menselijke donor NK cellen een vertragend effect heeft op het ontwikkelen van menselijke beenmerg kanker (ziekte van Kahler). Om het effect van behandeling met NK cellen bij patiënten te kunnen onderzoeken zijn grote aantallen NK cellen nodig. Bovendien moeten deze NK cellen voldoende geactiveerd zijn om weerstand te bieden aan de remmende werking tumor omgeving. In het huidige project wordt onderzocht hoe we NK cellen dusdanig kunnen activeren dat ze optimaal in staat zijn om kanker cellen aan te vallen.
Wat is er in de afgelopen periode gerealiseerd
Om NK cellen te activeren hebben we in de loop der jaren verschillende strategieën ontwikkeld. De eerste is doormiddel van genetische modificatie waarbij we zogenaamde “CAR-NK cellen” genereren. CAR-NK cellen hebben een extra receptor op hun oppervlakte waardoor ze tumor cellen beter herkennen. In 2019 hebben wij de methodiek om deze CAR-NK cellen te genereren verder geoptimaliseerd en hebben wij o.a. aangetoond dat statines het maken van deze cellen kunnen bevorderen (manuscript in voorbereiding).
De tweede strategie is het combineren van NK cellen en antistoffen en wij toonden in eerder onderzoek al aan dat deze strategie werkt voor de ziekte van kahler. In 2019 hebben we, in een door ons opgezet kweek systeem, bij patiënten borstkanker cellen aangetoond dat ook voor borstkanker een antistof voor extra activatie van de NK cel kan zorgen. In 2019 heeft Femke Ehlers (promovendus op het killer cel project) een TEFAF fellowship gekregen om een half jaar onderzoek te doen op het lab van Prof. Coussens (Oregon Health and Science University, Portland, VS). Zij zal daar gebruik maken van een unieke technologie om heel gedetailleerd in kaart te brengen hoe NK cellen in de borstkanker omgeving eruit zien. Naar verwachting zal dit nieuwe aangrijpingspunten opleveren om de anti-tumor functie van NK cellen te optimaliseren.
In 2019, hebben wij de, door ons centrum gecoördineerde landelijke klinische studie, afgerond waarbij patiënten een z.g.n. haploidentieke stemcel transplantatie krijgen (manuscript gesubmit). Dit is een speciale vorm van stam cel transplantatie waarbij NK cellen de kankercellen goed kunnen aanvallen. De studie toonde aan dat de behandeling niet superieur is t.o.v. een gewone stamceltransplantatie. Daarnaast bleek dat de behandeling haalbaar en relatief veilig is en dat NK cellen met de juiste eigenschappen ontwikkelen vanuit de donor stam cellen. Op basis van deze data en onze eerdere preklinische data gaan wij in 2020 een studie voorbereiden waarbij de transplantatie gecombineerd zal worden met het geven van gekweekte NK cellen en een antistof.
In eerder onderzoek hebben wij aangetoond dat Vitamine C een gunstig effect heeft op immuuncellen. Tevens toonden wij aan dat leukemie patiënten vaak een verlaagde Vitamine C spiegel hebben. Om te onderzoeken of deze patiënten baat zouden kunnen hebben bij het geven van extra Vitamine C, hebben wij eind 2019 een klinische studie geïnitieerd waarbij patiënten die een stamceltransplantatie ondergaan extra vitamine C toegediend krijgen. Naar verwachting zal Vitamine C een gunstig effect op aantallen en functie van immuuncellen na stam cel transplantatie hebben.
Wat zijn de plannen voor de komende periode
- Testen van de effectiviteit van de CAR-NK cellen
- Vervolg studies om de invloed van de remmende invloed van de tumor omgeving op te heffen
- Vervolg Vitamince C studies