Prof.dr. Manon van Engeland

Prof. dr. Manon van Engeland
Het in kaart brengen van DNA is een ware revolutie

 In Nederland overlijden elk jaar iets meer dan 5.800 mensen aan darmkanker. Elk jaar komen er 13.000 nieuwe patiënten bij, waarvan een relatief groot deel in Limburg. Alarmerende cijfers, maar screening en nieuwe behandelingen bieden hoop. Zo wordt bij het Maastricht UMC+ onder leiding van Manon van Engeland, hoogleraar pathobiologie van kanker, baanbrekend onderzoek verricht naar DNA-markers die worden ingezet voor vroegdiagnostiek en het beter voorspellen van het verloop van de ziekte.“Elke dag komen we een stapje dichter bij een doorbraak.” Manon van Engeland wil het DNA-geheim doorgronden en bestudeert het gedrag van kankercellen. “Ik ben gefascineerd door de vraag waarom een gezonde cel verandert in een kankercel. Het heeft te maken met DNA dat het gedrag van de cel stuurt, dat weten we. De laatste jaren hebben we enorme stappen gezet in de ontrafeling van dat proces. In kweekschaaltjes kunnen we zelfs al het DNA en dus ook het gedrag van kankercellen manipuleren. We kunnen met medicijnen de celdeling vertragen. Maar het is veel te vroeg om Hosanna te roepen. Kankercellen zijn creatief en zijn in staat om toch weer de woekering te hervatten. Waarom is nog grotendeels onduidelijk. En er zijn zo veel verschillende soorten kankercellen met allemaal andere eigenschappen. Ooit zal kanker een chronische en beheersbare ziekte zijn. Maar of dat binnen vijftien jaar al het geval is, zoals sommige onderzoekers beweren, ik denk het niet. Er is nog veel onderzoek nodig.”

 

Gegevens van honderden Limburgse patiënten

Onderzoekers van het EnCoRe-project vergelijken gegevens van honderden Limburgse darmkankerpatiënten. “Dat is de kern van ons werk. We proberen helder te krijgen waarom de ene patiënt een slechtere prognose heeft dan de andere patiënt, waarom de ene patiënt een betere kwaliteit van leven heeft dan de andere patiënt en waarom een chemokuur wel helpt bij de ene patiënt en bij de andere niet. De artsen willen, terecht, af van brede en belastende chemokuren. Het is onze opdracht om biomarkers teontwikkelen waarmee de patholoog kan vaststellen met welk soort tumor de patiënt te maken heeft. Vervolgens kan de medicatie op maat toegediend worden. Personalized medicine, om in vaktermen te spreken. We moeten echter nog heel veel uitzoeken en daarom zijn we zo blij met de bijdrage van Kankeronderzoekfonds Limburg voor een nieuw breed onderzoek.” 

Veel samenwerking via internet

Het klinkt mooi, biomarkers ontwikkelen. Maar het is monnikenwerk, weet Manon van Engeland. “Tegenwoordig zitten we meer achter de computer dan in het lab. We voedende software met testresultaten in het lab en gaan vervolgens analyseren. En vergelijken met data van andere universiteiten en ziekenhuizen. Tegenwoordig zijn alle onderzoeksresultaten waar ook ter wereld ná publicatie openbaar. Dat betekent dat we een studie naar darmkanker in de VS of China hier binnen halen en koppelen aan ons onderzoek. Een paar jaar geleden was dat nog niet mogelijk. De techniek ontwikkelt zich echter zo snel. Via internet kan alles, met speciale software kunnen we Big Data analyseren en conclusies trekken. Op honderden plekken in de wereld wordt kankeronderzoek gedaan. Nu is er ook samenwerking en afstemming. We hebben direct contact met collega-onderzoekers en artsen.” 

Met meer precieze markers de behandeling verfijnen

Eigenlijk wilde Manon van England tandarts worden. “Gelukkig werd ik uitgeloot, zeg ik nu. Om het jaar te overbruggen ben ik toen, in 1991, begonnen met de studie biologischegezondheidskunde in Maastricht. Vanaf dag één was ik verkocht. Een college van professor Arends over DNA duwde me definitief deze kant op: onderzoek naar darmkanker.” Ze studeerde vervolgens af en promoveerde in 1999 in Maastricht om vervolgens te gaan werken aan de befaamde Johns Hopkins University School of Medicine in Baltimore. Een internationale carrière lag voor de hand, maar ze keerde terug naar Maastricht waar ze verbonden is aan GROW, een onderzoeksschool van het MUMC+. “Waarom zouik in het buitenland gaan werken als ik hier alle ook faciliteiten krijg? We hebben hier bijvoorbeeld de DNA biomarker gevonden die inmiddels wordt gebruikt voor de vroege diagnostiek van darmkanker. Nu gaan we dus meer precieze markers maken om de behandelingen te verfijnen. De wereld is klein geworden. Het maakt niet zo veel meer uit waar je zit. Via internet deel je kennis, de communicatie in de Engelse taal is geen punt meer.” 

De geheimen van het menselijk lichaam

Al 15 jaar doet Manon van Engeland, tegenwoordig ook lid van de beleidsadviesgroep Kankeronderzoekfonds Limburg, onderzoek naar darmkanker. “De jaren zijn omgevlogen. Ik heb het geluk dat ik in een tijd werk waarin de technologie een enorme vlucht neemt. Er kan zo veel meer dan 15 jaar geleden. Het in kaart brengen van DNA is een ware revolutie. Tegelijk zeg ik dat we het geheim van het menselijke lichaam nog lang niet kennen. Elke keer weer loop je tegen verrassingen aan. Ik zal juichen als we weer een stap maken om mensen met kanker te genezen.“

start, actie, kankeronderzoek, darmkanker, dikke darm, encore studie, Limburg, geven, doneren, kanker

Geef, doneer, online, kankeronderzoek, darmkanker, dikke darm, encore studie, Limburg, geven, doneren, kanker

 

Sluit de enquête