Onderzoeksresultaten 2018

Killer cellen tegen kanker

Participanten: Prof. Dr. Gerard Bos, Dr. Michel van Gelder, Dr. Wilfred Germeraad, Dr. Lotte Wieten

Doel van het onderzoek

In eerder onderzoek konden wij aantonen dat zogenaamde donor NaturalKiller (NK) cellen muizen borst kanker kunnen genezen. Tevens lieten wij in een ander muizen model zien dat het geven van menselijke donor NK cellen een vertragend effect heeft op het ontwikkelen van menselijke beenmerg kanker (ziekte van Kahler). Om het effect van behandeling met NK cellen bij patiënten te kunnen onderzoeken zijn grote aantallen NK cellen nodig. Bovendien moeten deze NK cellen voldoende geactiveerd zijn om weerstand te bieden aan de remmende werking tumor omgeving. In het huidige project wordt onderzocht hoe we NK cellen dusdanig kunnen activeren dat ze optimaal in staat zijn om kanker cellen aan te vallen.

Wat is er in de afgelopen periode gerealiseerd

Om NK cellen te activeren hebben we tweestrategien ontwikkeld. De eerste is doormiddel van genetische modificatie waarbij we zogenaamde “CAR-NK cellen” willen genereren. Deze CAR-NK cellen hebben een extra receptor op hun oppervlakte waardoor ze tumor cellen beter kunnen herkennen. In het afgelopen jaar hebben wij veel methodologie ontwikkeld om CAR-NK cellen te maken.

De tweede strategie is door het combineren van NK cellen en antistoffen. In 2018 hebben wij het onderzoek afgerond waarin wij aantoonden dat antistoffen effectiviteit van NK cellen tegen de ziekte van Kahler kunnen verbeteren. In dit onderzoek hebben we tevens aangetoond dat bij sterk geactiveerde NK cellen de remmende receptor “KIR” wel van invloed is maar de remmende “NKG2A” receptor in veel minder mate. Deze bevinden helpen ons om de juiste donoren voor NK cel therapie te selecteren en zijn in 2018 gepubliceerd in “Cancer Immunology and Immunotherapy” en in 2 artikelen in “Frontiers in Immunology”.

Om nieuwe methoden te kunnen testen om NK cel therapie bij mensen met borstkanker te optimaliseren hebben we de strategie met de antistoffen ook voor borstkanker getest. We hebben hiervoor het in 2017 opgezette model gebruikt waarbij borstkankercellen van patiënten gebruikt. Ook in borstkanker zien we een vergelijkbare invloed van de beide remmende receptoren. Deze studie zal in 2019 gecontinueerd worden. Daarnaast zien wij grote verschillen tussen patienten in de mate van gevoeligheid voor de combinatie NK cellen en antistof. In 2019 gaan wij verder onderzoeken waardoor dit verklaard kan worden om zodoende de juiste patiënten voor NK cel therapie te kunnen selecteren.

In 2016, is een door ons centrum gecoördineerde landelijke studie van start gegaan waarbij patiënten een z.g.n. haploidentieke stemcel transplantatie krijgen een speciale vorm van stam cel transplantatie waarbij NK cellen de kankercellen goed kunnen aanvallen. In 2018 zijn de laatste nieuwe patiënten geïncludeerd in deze studie. In deze patiënten zien we tot nu toe dat de behandeling haalbaar en relatief veilig is. Bovendien zien we in de patiënten dat NK cellen met de juiste eigenschappen kunnen ontwikkelen vanuit de donor stam cellen.

Tot slot hebben wij de methode om Vitamine C in immuuncellen te bepalen verder geoptimaliseerd. Naar verwachting zal Vitamine C een gunstig effect op aantallen en functie van immuuncellen na stam cel transplantatie hebben.

Wat zijn de plannen voor de komende periode

Klinische studie met haploindentieke stam cel transplantatie afronden

 

Onderzoeksteam killer cellen
Sluit de enquête