Onderzoeksresultaten 2016

  • Killer cellen tegen kanker

    Project team:
    Prof. Dr. Gerard Bos, Dr. Michel van Gelder, Dr. Wilfred Germeraad, Dr. Lotte Wieten

    Doel van het onderzoek:
    In eerder onderzoek konden wij aantonen dat zogenaamde donor Natural Killer (NK) cellen muizen borst kanker kunnen genezen. Tevens lieten wij in een ander muizen model zien dat het geven van menselijke donor NK cellen een vertragend effect heeft op het ontwikkelen van menselijke beenmerg kanker. Om het effect van behandeling met NK cellen bij patiënten te kunnen onderzoeken zijn grote aantallen NK cellen nodig. In het huidige project wordt onderzocht hoe we NK cellen in het laboratorium kunnen vermeerderen en hoe we deze cellen dusdanig kunnen activeren dat ze optimaal in staat zijn om kanker cellen aan te vallen.

    Wat is er in de afgelopen periode gerealiseerd:
    Om de NK cellen buiten het lichaam te vermeerderen maken wij gebruik van een bioreactor waarmee de kweekomstandigheden nauwkeurig gecontroleerd kunnen worden. In 2016 hebben we verschillende runs in deze bioreactor gedaan waarbij we tot maximaal 7x109 cellen konden komen (1 run duurt 4-6 weken). Dit is bijna het gewenste aantal van 10x109 cellen dat wij nodig hebben voor klinische applicatie. De geweekte NK cellen voldeden aan de verwachting wat betreft de expressie van de vereiste receptoren (o.a. KIRs en NKG2A). Bovendien konden de NK cellen tumor cellen te killen in onze in vitro modellen. Bovendien konden wij aantonen dat de effectiviteit van de gekweekte NK cellen sterk verbeterd kon worden door toevoeging van antistoffen. Deze antistoffen binden specifiek aan borst- of beenmerg kanker cellen waardoor de kanker cel beter zichtbaar wordt voor de NK cellen. Deze bevinding is belangrijk omdat NK cellen deze eigenschap vaak verliezen als gevolg van de vermeerdingsprocedure. Door het combineren van een antistof en NK cel therapie zal de effectiviteit van de behandeling in patiënten mogelijk verhoogd worden.

    Om het aantal cellen dat we kunnen vermeerderen te verbeteren hebben wij een nieuwe door onze Amerikaanse samenwerkingspartner ontwikkelde “nanoparticle” technologie getest in ons “6 wells” kweeksysteem. Dit was zeer succesvol en in alle gevallen konden we de expansie en de overleving van de NK cellen sterk verbeteren ten opzichte van het bestaande protocol of de cytokines. Tevens konden wij aantonen dat de met particles gekweekte NK cellen alle benodigde eigenschappen hadden en goed in staat waren om tumor cellen dood te maken. Daarnaast bleek het toevoegen van Vitamine C aan het huidige protocol de proliferatie te verbeteren. Voor het Vitamine C onderzoek hebben we tevens de bepalingen geoptimaliseerd om vitamine C in witte bloedcellen aan te tonen en zijn we begonnen om in een cohort patiënten die een stam cel transplantatie hebben gehad te bepalen of deze personen verlaagde vitamine C spiegels hebben. In 2016, is ook een door ons centrum gecoördineerde landelijke studie van start gegaan waarbij patiënten een z.g.n. haploidentieke stemcel transplantatie krijgen een speciale vorm van stam cel transplantatie waarbij NK cellen de kankercellen goed kunnen aanvallen. Tot slot zijn een vijftal artikelen gepubliceerd (van Gelder, breast cancer research treatment; Habets, Plos One; Huijskens, Results Immunology; Oth, Mediators Inflammation; Gerritsen, HLA) en heeft onze groep voor het werk met de antistoffen de poster prijs op de GROW science day en de Jon van Rood prijs op het europese immunogenetica congres gewonnen.

    Wat zijn de plannen voor de komende periode:
    In het komende jaar zullen wij de de nanoparticle technologie testen in de bioreactor waardoor wij verwachten tot het benodigde aantal NK cellen te kunnen komen en wij zullen deze NK cellen vervolgens in muis modellen testen. Het onderzoek naar combinatie therapie met antilichamen en NK cellen zal gecontinueerd worden om de optimale timing en combinatie vast te stellen. Voor het Vitamine C onderzoek zullen meer patiënten geïncludeerd worden en wij zullen het effect van vitamine C op gekweekte NK cellen verder onderzoeken. Daarnaast zal de klinische studie met haploidentieke stamcel transplantatie in multiple myeloom vervolgd worden.

     

Sluit de enquête