Nieuws

Huidkankerscan: “Sneller, minder belastend voor de patiënt en net zo effectief”

Een jaar of vijf geleden zag huidkankerexpert en dermatoloog Klara Mosterd op een congres een demonstratie van een scanapparaat. “Een eenvoudige scan van de huid maakte verschillende huidlagen zichtbaar”, vertelt ze. “Ik dacht meteen, hier moeten we iets mee.” In 2018 startte zij met haar onderzoeksteam een grootschalige studie naar de betrouwbaarheid en effectiviteit van de huidkankerscan voor de diagnose van het basaalcelcarcinoom. Wat blijkt: in ruim 65% van de gevallen geeft de scan zekerheid. De uitkomsten zijn gepubliceerd in het vooraanstaande wetenschappelijk tijdschrift Lancet Oncology.

Huidkanker is de meest voorkomende vorm van kanker. Maar liefst 1 op de 5 Nederlanders krijgt ermee te maken. “Er zijn drie soorten huidkanker”, legt Klara uit. “In 80% van de gevallen gaat het om een basaalcelcarcinoom. Dat is minder ernstig dan de andere vormen van huidkanker (plaveiselcelcarcinoom en melanoom), want groeit langzaam en zaait zelden uit. Wel moet het zo snel mogelijk behandeld worden,  omdat behandeling lastiger wordt naarmate het groter wordt. Soms moet het plekje worden weggesneden, soms is smeren met een crème voldoende.” Biopsie Tot nu toe is het gebruikelijk om van elk verdacht plekje een biopt te nemen en dat op te sturen naar het laboratorium. Een week of wat later is de uitslag binnen. Klara: “Afhankelijk  van die uitslag bellen we de patiënt op of zien we hem of haar terug op de poli om het verdere traject te bepalen. Het wachten op de uitslag brengt voor patiënten behoorlijk veel onzekerheid met zich mee. Bovendien is een biopsie best vervelend. Met de huidkankerscan is de impact voor de patiënt in alle opzichten minder groot. Bovendien zijn er kostenbesparingen mee te realiseren.” 

Wetenschappelijk onderzoek
Op enkele plekken in Europa wordt de huidkankerscan al mondjesmaat toegepast. Wetenschappelijk bewijs voor de effectiviteit ervan ontbrak echter nog. “We zijn daarom een groot­ schalig onderzoek gestart”, vertelt Klara. Fieke Adan werd aangetrokken als PhD. Zij volgde 598 patiënten met een verdacht plekje op de huid die wa­ ren doorverwezen naar het Maastricht UMC+, Zuyderland Medisch Centrum in Heerlen of het Catharina Ziekenhuis in Eindhoven. Fieke: “Om te kunnen vergelijken is bij de ene helft een biopt genomen, bij de andere helft heb ik het plekje gescand. De scan maakt gebruik van de zogenaamde ‘optische coheren­ tietomographie’ (OCT). Via infrarode lichtgolven wordt in 20 seconden een afbeelding van 6x6 mm van de huid gemaakt. Het beeld toont de verschil­ lende huidlagen. Op basis van bepaal­ de kenmerken is vast te stellen of het om een basaalcelcarcinoom gaat.”  Alleen bij zeer hoge zekerheid van de diagnose (65,6% van de gevallen) is direct de behandeling met de patiënt besproken. Als die behandeling een crème betrof, kon ik die meteen voor­ schrijven. Als het basaalcelcarcinoom operatief moest worden verwijderd, werd het vervolgtraject direct ingezet. Bij patiënten waarbij twijfel bestond over de diagnose, is alsnog een biopt genomen en de behandeling van daar­ uit voortgezet.”

Alle patiënten zijn na een jaar terug­ gezien om te beoordelen of er signifi­ cante verschillen zaten in de terugkeer van huidkanker. Fieke: “Uit de con­ troles blijkt dat de scan een accurate methode is om te bepalen of er sprake is van een basaalcelcarcinoom. Want verschillen bleken er niet te zijn. Conclusie: diagnostiek via de scan is sneller, kost minder en is net zo effectief.”  

Zo gepiept
Paul Moors komt elk jaar in het Maas­ tricht UMC+ op controle. “Bij mij is al vaker een basaalcelcarcinoom weg­ gehaald”, vertelt hij. “De scan was in vloek en een zucht gepiept. Aan de hand van de beelden op de monitor is de diagnose mij helder uitgelegd. Om­ dat de scan werd gemaakt in het kader van een studie en het nog geen regu­ liere zorg is, was er alsnog een biopt nodig. Het biopt bevestigde de scan: er was sprake van een diep groeiende va­ riant, die operatief weggehaald moest worden. Ik juich het gebruik van de scan toe. Het is zo gebeurd en je weet eigenlijk direct wat er aan de hand is.”

Volgende stap
“De scan wordt nog niet in de praktijk toegepast”, licht Klara toe. “Daarvoor moeten eerst de landelijke richtlijnen en protocollen worden aangepast. Ook zijn nog vervolgstudies nodig over trai­ ningen en kosteneffectiviteit. Hoewel het nog wel een aantal jaren zal duren voordat de huidkankerscan dagelijkse praktijk is, verwacht ik dat het gebruik ervan straks een grote vlucht kan ne­ men. Het onderzoek en de publicatie van de resultaten in Lancet Oncology zorgen alvast voor een grote exposure.” 

Dit artikel verscheen eerder in Hecht en is geschreven door Margo van Vlierden